Op het zuideiland zie je veel minder Maori cultuur dan in het noorden. Je ziet minder Maori in het straatbeeld en hoewel er enkele culturele maori tours zijn en de grootste maere van NZ in Christchurch staat, is er verder niet veel Maori cultuur te beleven. Dit is niet, zoals ik eerst vermoedde, omdat de kolonisten hier de Maoris effectiever hebben uitgeroeid. Nee, de reden is dat zich van oorsprong minder Maori op dit eiland hebben gevestigd. Omstreeks 800 na Christus ontdekten de eerste Maori het noordeiland van Nieuw Zeeland. Over de afkomst van de Maori is nog steeds veel onenigheid onder wetenschappers, maar over het algemeen wordt aangenomen dat de voorvaders van de Maori van Polynesische afstamming zijn. Aanvankelijk koloniseerden zij alleen het noordeiland. Het zuideiland werd pas later ontdekt en werd toen vooral bezocht door stammen van het noordeiland voor voedsel en grondstoffen zoals NZ groensteen (pounamu), welke vooral hier voorkomt. De natuur van het zuideiland was veel ruiger en daardoor minder toegankelijk, waardoor er minder mensen konden wonen. Tevens was het zuidelijke deel te koud voor goede landbouw. Uiteindelijk waren er maar enkele stammen (iwi) welke zich permanent op het Zuideiland vestigden. Via oorlogen en huwelijksverbanden met een overheersende stam uit het Noordeiland, bleef er uiteindelijk maar 1 grote stam op het zuideiland over.

De Maori cultuur is een trotse krijgercultuur. De maatschappij bestond uit verschillende stammen welke verbanden met elkaar sloten of oorlogen voerden. Opvallend is dat ze allemaal dezelfde cultuur hadden. Eenzelfde geloof, zelfde gebruiken, zelfde taal (dialecten daargelaten) en zelfde architectuur. Dit is bijvoorbeeld in Australië al heel anders, waar de gebruiken per stam sterk verschilden. Ondanks de rivaliteiten tussen stammen, werd er onderling wel op grote schaal handel gedreven. Toen de Europeanen zich rond 1800 permanent in Nieuw Zeeland begonnen te vestigen, was dit dus geen ongewone praktijk voor de Maori. De eerste Europeanen vestigden zich vooral in de Bay of Islands, in Kororareka, het huidige Russel. Het ging aanvankelijk vooral om robbenjagers, walvisvangers en andere ruige zeelieden. Daardoor maakte Russel naam als wetteloos stadje van 'whoring and drinking'; 'Hell hole of the pacific'. Na de eerste tentetatieve contacten tussen Maori en westerse ontdekkingsreizigers in de 18 eeuw, welke niet allemaal even vlekkeloos verliepen, waren de verhoudingen in de eerste jaren van de 19e eeuw tamelijk vredig. Er ontstond zelfs een bloeiend ruilhandel tussen beide partijen. Naarmate zich steeds meer kolonisten in Nieuw Zeeland vestigden en steeds meer hun wetten probeerden in te voeren, verliepen de verhoudingen steeds stroever, vooral omdat veel particulieren en bedrijven grond probeerden te verwerven van de Maori, vaak om deze voor veel meer geld weer door te verkomen aan nieuwe settlers.

Deze handel in grond in de 19e eeuw zorgt tot op de dag van vandaag voor onenigheid en kromme verhoudingen tussen maori en pakeha (westerlingen) De Maori kenden namelijk geen privébezit. Stammen beheerden de grond gezamenlijk. Maar Europese landhandelaren kochten grond vaak van een individuele Maori, iets waar de stam meestal geen goedkeuring voor had gegeven maar later niets meer tegen in kon brengen omdat er een contract was getekend volgens westerse wetten. In andere instanties werd er met twijfelachtige methoden grond van de maori overgenomen of zelfs ronduit afgepakt. Het verdrag van Waitangi moest in 1940 niet alleen de positie van Nieuw Zeeland als Britse Kolonie vast leggen, maar ook duidelijkheid geven over deze verdeling van grond. Toch waren veel Maori het niet eens met de gang van zaken en ontstonden er tussen 1845 en 1878 veel oorlogen over grondbezit; de zogeheten Land Wars. In militair opzicht kwam geen van de beide partijen als duidelijke winnaar naar voren, maar qua verdeling van land en positie binnen de NZ samenleving dolven de Maori duidelijk het onderspit, niet in de laatste plaats doordat hun aantallen sterk waren uitgedund (vandaag de dag zijn er nog maar een half miljoen Maori, waarvan slechts 10% volbloed)

Pas in de jaren 60 kwam er een sterke Maori emancipatie beweging op gang, welke uitliep op het Waitangi Tribunaal, waarbij het verdrag van Waitangi opnieuw onder de loep werd genomen om te kijken of de maori niet toch bedot waren tijdens de landhandel. Dat waren ze en vanaf eind jaren 90 werd er op grote schaal land teruggegeven aan Maori stammen. Over veel grondclaims van de Maori is echter zelfs na het einde van het tribunaal noch onenigheid, o.a. over One Tree Hill in het Domain Park van Auckland. De verhoudingen tussen de Maori en 'the crown' of 'the law' (zoals de NZ regering vaak denigrerend wordt genoemd door de stammen) zijn echter over het algemeen vriendschappelijk te noemen en hun positie binnen de maatschappij is vrij sterk. Er is zelfs een Maori partij in de politiek en een belangrijke TV zender die in het Maori uitzendt. Het is ook erg opmerkelijk dat de helft van alle plaatsen een Maori naam heeft. Veel Maori zijn echter ook slachtoffer van de toenemende ongelijkheid tussen arm en rijk in de westerse wereld. Maori behoren vaak tot de onderste bevolkingslagen.